De puinhopen van anderhalf jaar Rutte

Twee jaar geleden was Mark Rutte op weg om de eerste liberale premier in heel lange tijd te worden. Hij gebruikte deze luxepositie door op een rechts kabinet aan te sturen: hij speelde “hard to get” bij de paarspluspartijen, weigerde compromissen te sluiten en kroop vervolgens in de reet van Wilders. Doordat bij het CDA de machtswellust won van het gezonde verstand, werd het rechtse gedoogkabinet geformeerd.

 

 

Argus, 01-10 2010

 

Nog voordat er iets was gepresteerd, overheerste het bombastische taalgebruik. Terwijl Geert Wilders Femke Halsema (die niet lang daarna uit de politiek zou stappen) en Job Cohen zat uit te lachen, strooide Mark Rutte nog extra zout in de wonden met zijn opmerking dat rechts Nederland zijn vingers bij zijn kabinet zou aflikken. Met het grootste plezier werd er fors bezuinigd en daarbij moesten de “linkse hobby’s” het als eerste ontgelden. Als tegenprestatie voor het gedogen kregen de sinterklazen van de PVV onder andere het boerkaverbod en – omdat Dion Graus zo’n aardige jongen is – de dierenpolitie. Wat hadden Rutte, Verhagen en Wilders het toch met elkaar getroffen. Ze hadden de gehate linkse élite eens flink te grazen genomen. De “puinhopen” van Den Uyl zouden eindelijk worden opgeruimd.

 

Anderhalf jaar lang ging Nederland gebukt onder het desastreuze VVD-beleid. Hoewel er bezuinigd moest worden, bleef de hypotheekrenteaftrek ongemoeid. En dat terwijl iedereen er inmiddels wel over eens is dat die rijkeluisubsidie zijn doel voorbij is geschoten: de overheid geeft in feite subsidie om de huizenprijzen kunstmatig hoog te houden. Daardoor zit de woningmarkt nu dus op slot. Ondertussen gingen de remmen wel los bij de uiterst dubieuze marktwerking in de zorg. Terwijl in de Verenigde Staten een strijd is losgebarsten om de gezondheidszorg naar Europees model om te vormen, gaat Nederland alsnog Amerika achterna. Onbegrijpelijk.

 

Verder bleek Geert Wilders een ongeleid projectiel, dat met geen mogelijkheid in toom te houden was. Internationaal sloeg Nederland ook meermalen een pleefiguur. Dat we de Islamitische wereld tegen ons in het harnas hebben gejaagd, was nog wel te verwachten, hoe dom het ook is. De haat jegens Oost-Europeanen slaat werkelijk waar nergens op. Deze mensen doen juist de klussen waar wij Nederlanders onze neus voor ophalen. In ieder land zouden ze met open armen worden ontvangen, maar in Nederland richt de PVV een “Polenmeldpunt” op en doet de premier alsof zijn neus bloedt. Wat een diplomatiek onbenul. Al met al heeft Nederland zich de afgelopen twee jaar sterk geïsoleerd van de rest van de wereld, waar het zo afhankelijk van is.

 

 

Argus, 31-07 2012

 

Gelukkig bleek Wilders’ politieke kompas steeds meer kuren te vertonen. Toen hij in het Catshuis werd geconfronteerd met extra bezuinigingen, besloot hij na zeven weken (!) onderhandelen de stekker uit het kabinet te trekken. Een blunder van formaat, waarmee hij zichzelf isoleerde en slechts aan de kant kon toekijken hoe de ChristenUnie, D66 en GroenLinks hun kans grepen en binnen twee dagen met het rompkabinet het Koundouz-akkoord tekenden. De begroting voor 2013 was gered, hoewel de VVD er tot op de dag van vandaag een nare smaak aan over heeft gehouden: de partij had door het wegvallen van zijn gedoogpartner zo’n zwakke onderhandelingspositie dat het de ene na de andere maatregel moest nemen waar ze helemaal niet blij mee waren, zoals de beperking van de hypotheekrenteaftrek en de afschaffing van de onbelaste reiskostenvergoeding. Van de VVD-grootspraak van 2010 was niets meer over: bonuspunten voor de ChristenUnie, D66 en GroenLinks.

 

Aanvankelijk leken de PvdA en de SP (naast de PVV) de grote verliezers te worden van het Koundouz-akkoord, omdat zij buiten de onderhandelingen werden gelaten. Die pijn viel uiteindelijk enorm mee, want ze konden later flink op het akkoord inhakken. De Koundouz-coalitie had dusdanig veel compromissen moeten sluiten, dat het de maatregelen niet erg fanatiek kon verdedigen. De SP spon hier garen bij, de PvdA gek genoeg niet. Pas bij de lijsttrekkersdebatten is hier verandering in gekomen. Waar Emile Roemer totaal niet uit de verf kwam, verraste Diederik Samsom met een perfect optreden. Charisma en een vlotte babbel, daar kom je ver mee in de politiek. Met de verkiezingen in aantocht lijkt de PvdA weer uit het diepe dal te komen. Dat kan niet gezegd worden van GroenLinks, dat nog steeds in een diepe crisis verkeert. De partij straalt puur amateurisme uit: ze hebben een weinig oprechte lijsttrekker met de uitstraling van een pak appelsap, die binnen haar partij niet echt serieus genomen wordt, getuige het lijsttrekkersreferendum en de geringe fractiediscipline. De partij doet er alles aan om niet gekozen te worden en dat is jammer, want de partij heeft goed doordachte plannen voor de lange termijn.

 

Dat bleek wel uit de berekeningen van het CPB. Hoewel de VVD het in deze modellen traditioneel goed doet, bleven partijen als de D66 en GroenLinks niet ver achter. Aan de negatieve kant vielen de SP en de PVV op, die slechts op korte termijn voor een koopkrachtsverbetering zorgen en op de lange termijn voor alleen maar voor extra schulden. Misschien voelden Wilders en Roemer al nattigheid bij het lijsttrekkersdebat en lieten ze zich daarom gelaten afslachten.

 

De conclusie van de CPB-modellen was in ieder geval dat de “uitverdieneffecten” van bezuinigingen hoog zijn in tijden van crisis. Daarom zou er juist hard bezuinigd moeten worden op het moment dat de economie weer wat is verbeterd en niet nu, aldus de analisten. Alleen: staat Europa dat wel toe? Het is geen toeval dat het Rutte-kabinet extra moest bezuinigen en dat de overheidsfinanciën nog steeds niet op orde zijn, de grote bezuinigingen ten spijt. De “nullijn” is nog steeds niet in zicht, ook bij het VVD-beleid blijft er de komende vijf jaar een begrotingstekort.

 

Verder is herverdeling duur in tijden van crisis. Dat was de reden dat het SP-beleid slecht is voor de economie: mensen zouden door het socialere belastingsysteem minder geprikkeld worden om te gaan werken, waardoor er banen verloren gaan.

 

Toch is alles beter dan een herhaling van het afgelopen kabinet. Het valt te hopen dat de SP, ondanks de economische risico’s, de grootste partij wordt. In dat geval krijgt de VVD niet het initiatief in de onderhandelingen. Het is echter waarschijnlijker dat de VVD de grootste partij wordt. Gezien het fanatisme waarmee Rutte aankondigde de PVV “tot de laatste zetel” af te breken, is een kabinet met de VVD en PVV gelukkig niet heel reëel. Dus komt een paarspluskabinet misschien weer in aanmerking. Helaas is GroenLinks in deze configuratie een wel erg marginale deelnemer geworden, waarschijnlijk nog te klein om het kabinet aan een meerderheid te helpen. Het is goed om te zien dat het hernieuwde CDA de extreemrechtse koers heeft laten varen en weer een beetje tegen de PvdA aanschurkt. Zo komt er misschien nog een fatsoenlijk middenkabinet. Wat het ook wordt, hopelijk kunnen de puinhopen van anderhalf jaar Rutte worden opgeruimd.

Kortom: stem strategisch op de SP om de VVD af te straffen, of anders op de PvdA of GroenLinks om een sterk middenkabinet te formeren.