Toch nog ergens goed voor...

Laatst had ik voor het eerst in tijden weer de verwarming aangezet. Na de warme julimaand is het in augustus vooral koud. De maximumtemperaturen schommelden afgelopen weken rond de temperaturen die gemiddeld voor deze tijd van het jaar zijn (een graad of 17). Volgens de statistiek is dat best vreemd: doorgaans volgt er op een warme julimaand ook een warme augustusmaand, wat om meerdere redenen logisch is:

1. Het weerpatroon in beide maanden zal enigszins vergelijkbaar zijn. Als juli warm en zonnig is, is de kans groter dat augustus dat ook is. Als juli nat en somber is, is de kans groter dat augustus dat ook is.
2. Na een warme julimaand is het zeewater lekker opgewarmd, wat voor structureel hogere luchttemperaturen moet zorgen in augustus.

De temperatuur in augustus is gecorreleerd met de temperatuur in juli (zwarte lijn). De rode lijn geeft aan wanneer juli en augustus even warm zijn (linksboven: augustus is warmer, rechtsonder: juli is warmer). Gegevens: KNMI.

Voor mijn gevoel zijn koele (en natte) augustusmaanden na hete julimaanden echter schering en inslag (2006 en 2010 waren daarvan goede voorbeelden en 2014 dus ook; kennelijk is het eens in de vier jaar raak). Het lijkt er op dat het in juli zo sterk opgewarmde zeewater in augustus, onder ongunstige omstandigheden, juist voor een heleboel regen en de daarbij behorende lage temperaturen zorgt. 2006 (met een recordwarme juli) springt er in de grafiek ook duidelijk uit als een uitbijter; de temperatuur bleef in augustus ver achter bij de verwachtingen.

Is zoiets toeval, of is er meer aan de hand? Heeft het met de klimaatsverandering te maken? Fungeren de hete zomers van nu als een simulatie voor de zomers in de toekomst? Betekent dat dat we meer regen en lage temperaturen (in de tweede helft van de zomer) kunnen verwachten? Over klimaatsverandering gesproken: Nederland warmt op. De afgelopen eeuw is de gemiddelde jaartemperatuur met ongeveer 1,3 °C gestegen.

Gemiddelde jaartemperatuur en trendlijn. Gegevens: KNMI.

Zou de toegenomen jaartemperatuur voor een schijncorrelatie tussen de temperaturen van de twee warmste maanden van het jaar zorgen? Immers: in een warm jaar is de kans groter dat zowel juli als augustus warmer is dan normaal en voilà, daar is je correlatie. Het effect blijkt mee te vallen. Ook gecorrigeerd voor de klimaatsverandering blijft het effect bestaan, hoewel nu iets minder groot (de richtingscoëfficiënt is 0,30 in plaats van 0,38):

Dezelfde correlatie, maar dan gecorrigeerd voor de klimaatsverandering.

Het lijkt er dus op dat de huidige koude augustusmaand gewoon toeval is. Augustus is altijd al een grillige weermaand geweest. Zo was de maand halverwege de vorige eeuw ook al de natste van het jaar, om daarna een stuk droger te worden. Nu lijken we dus weer in een natte fase te zitten. Het lastige van het klimaat is dat je heel veel data nodig hebt om patronen en tendensen te kunnen ontdekken.

Hoewel temperaturen van dag tot dag sterk kunnen verschillen, onthullen de langjarige gemiddeldes een duidelijk patroon. Met gemiddeld 17,07 °C is juli overigens de warmste maand van het jaar (De Bilt, 1901-2013). Augustus is met 16,74 °C ruim 0,3 °C kouder, een verschil dat in het huidige klimaat nog steeds bestaat. Gegevens: KNMI.

Ik wacht de ontwikkelingen in de komende jaren daarom ook rustig af. Krijgen we in 2018 bijvoorbeeld weer een warme julimaand, gevolgd door een zeiknatte augustusmaand? En iets dichter bij huis: wat gaat september brengen? Wordt het een herhaling van 2006? Dan is de bijna afgelopen augustusmaand toch nog ergens goed voor geweest....