Rechts gegrom of Samsom

Een lange verkiezingsnacht

Het is negen uur geweest. De stembureaus zijn gesloten, de stemmen worden geteld. Gisteren mochten 12.696.193 mensen in een hokje een vakje rood kleuren en ik was een van hen. Gisteren kon de basis gelegd worden voor een goede toekomst voor Nederland: blijven we bij het rechtse gegrom, of willen we Diederik Samsom? Na de lange verkiezingsnacht weten we hopelijk meer.

 

De verkiezingscampagne van 2012 zal vooral bekend komen te staan om de vriendelijke toon en de factcheck. Door de vakantie kwam de campagne pas laat op gang, maar toen ging het ook echt los. Bijna elke dag moesten de lijsttrekkers opdraven voor weer een televisiedebat, net zolang totdat het ieders strot uit kwam. Voorafgaande aan de debatten stond de SP er nog grandioos voor in de peilingen, maar toen begonnen de rechtse media en hooggeplaatste figuren een hetze tegen de partij te voeren. Tel daarbij de raadselachtige campagnetactiek op en je begrijpt wel dat de partij van Eendagsvlieg Emile op dezelfde score uitkwam als twee jaar geleden. Destijds was het een prachtig resultaat na de moeilijke periode na Agnes Kant, nu konden er weinig mensen om lachen. Nou ja, behalve Bernard Wientjes dan.

 

Ook bij de VVD kwam de campagne pas laat op gang. De zomer kwam dit jaar pas laat en het strand was aanlokkelijk. Mark Rutte liet het eerste debat schieten, net als Roemer en Wilders, waarmee hij Diederik Samsom vrij baan gaf om indrukwekkend op te rukken. Bij het eerste debat reed Rutte Roemer flink in de wielen, waardoor laatstgenoemde kreupel naar de eindstreep van 12 september strompelde, ondertussen de ene na de andere virtuele zetel verliezend. Die zetels gingen vrijwel uitsluitend naar de PvdA, dat op sterven na dood leek, maar opeens de enige uitdager van de VVD werd.

Hoewel Rutte zich heel wat leugentjes permitteerde, waarmee hij het overigens niet veel slechter deed dan de halve waarheden die de andere lijsttrekkers verkondigden, wist hij zich wel staande te houden. Aangezien de PvdA en de VVD een soort Molotov-Ribbentroppact hadden gesloten, bleef de VVD zijn pijlen vooral richten op de SP. Voor de bühne deelden de PvdA en VVD nog wel speldenprikjes naar elkaar uit, waar ze uiteindelijk allebei van profiteerden: in de nek-aan-nekrace zogen ze massaal zwevende kiezers en strategische stemmers op, waardoor ze - en dat is het laatste decennium tamelijk uniek - een tweepartijenkabinet kunnen formeren.

 

Verliezers waren er ook. Veel verliezers. Grootste verliezer was Gekke Geert. De grote geblondeerde leider was tot tranen geroerd na de desastreuze verkiezingsuitslag, wat in Europa met gejuich werd ontvangen. Hij realiseerde zich nu pas goed wat hij op 21 april van dit jaar uit handen had gegeven. Gegokt en verloren: de PVV zal komend jaar in dezelfde positie verkeren als de PvdA, GroenLinks en D66 in 2010: weg uit de macht en bespot door heel het land. Kennelijk verloor de PVV veel strategische stemmen aan de VVD, of anders aan de 50-pluspartij, dat zijn AOW-standpunt niet zonder slag of stoot zal opgeven. Bij deze verkiezingen waren de meeste stemhokjes niet uitgerust met gordijnen, waardoor er van een "gordijnbonus" geen sprake was. Integendeel.

 

Dat het CDA zou verliezen, stond van tevoren al vast. De partij is eindelijk afgeweken van zijn heilloze en veel te rechtse koers die onder Balkenende en het hoogst onbetrouwbare sujet Verhagen was ingezet. Helaas is er heel veel tijd nodig om de reputatieschade te repareren en het vertrouwen te herstellen. De vraag is of Saaie Sybrand de juiste persoon is om de kiezers enthousiast te maken voor het CDA. In de campagne kwam hij niet verder dan wat gestotter en flauwe ingestudeerde grapjes. De kiezers reageerden ook lauw, hoewel verdere verliezen uitbleven. Het CDA kan weer naar boven kijken en dat is ook wat waard.

 

Een triest verhaal is GroenLinks, dat in ieder geval zes van haar tien zetels verloor. De partij heeft straks meer zetels in de Eerste Kamer dan in de Tweede Kamer. Sinds Juicy Jolande aan het roer staat, is de partij van het ene schandaal in het andere gerold. Het begon allemaal met de steun aan de missie in Afghanistan die voor verdeeldheid in de fractie zorgde. De interne frictie liep op en uiteindelijk kwam het na het slecht ontvangen Koundouz-akkoord zelfs tot een gevecht om het lijsttrekkerschap tussen Tofik Dibi en Jolande Sap. Natuurlijk won Sap, maar door de nadrukkelijke motie van wantrouwen uit de partij ging ze de campagne in met een baksteen onder het gaspedaal en de handrem strak aangetrokken. Dat de partij in de peilingen als een baksteen omlaag viel en niet - zoals de kiezers - op een enigszins redelijk niveau bleef zweven, was dan ook niet gek te noemen. Door de felle tweestrijd tussen de PvdA en VVD kreeg de partij ook geen kans meer om nog aan schadebeperking te doen.

 

In al het geweld zouden we bijna nog de bescheiden winst van de D66 vergeten. Hoewel "Kereltje Pechtold" het in de debatten erg goed deed, leverde het zijn partij weinig op. Kennelijk scoor je tegenwoordig niet heel goed met uitgesproken pro-Europastandpunten. Aan de andere kant snoepte de VVD ze bij het sluiten van de markt ook weinig zetels af.

 

Ook de 50-pluspartij behoort tot de winnaars, ze komen uit het niets op drie zetels uit. De partij heeft een demografische goudmijn in handen en nu ze hun kunstgebitgeklapper ook in de Tweede Kamer kunnen laten horen, zit het met hun toekomst wel goed. Verder bleef de Partij voor de Dieren op twee zetels steken, zoals altijd. Bejaarden worden dus belangrijker gevonden dan slachtvee.

 

Een gemengd beeld bij de kleine Christelijke partijen: de ChristenUnie raakt maar niet uit het slob: ze leverden een zetel in, terwijl de SGP om de een of andere reden een zetel won. Al met al kalfde de aanhang van de Christelijke partijen deze verkiezingen flink af: ze halen in totaal nog niet eens het bedrag dat het CDA bij de afgelopen - desastreuze - verkiezingen had.

 

Ondertussen ziet het ernaar uit dat de VVD de grootste partij wordt. Het wordt dus nog eens vier en een half jaar rechts gegrom. Toch is er plaats voor optimisme: de mogelijkheden van de VVD om een rechts kabinet te formeren zijn veel beperkter dan twee jaar geleden. De Mozart uit Venlo heeft zijn krediet verspeeld en zelfs het CDA lijkt te mikken op een centrumkabinet, voor zover ze nog aan het pluche mogen blijven plakken. Kortom: geen Samsom, maar hopelijk een sterk middenkabinet voor heel Nederland. Wel zal Mark Rutte premier blijven. Dat is gezien zijn dubieuze staat van dienst in Europa wel jammer. Zijn collega-regeringsleiders kunnen zijn bloed wel drinken.